Viêm Họng Hạt Là Gì? Nguyên Nhân, Triệu Chứng, Cách Điều Trị
Viêm họng hạt là một bệnh viêm nhiễm mạn tính thường gặp và chủ yếu xảy ra ở người trưởng thành. Bệnh thường gây ho, đau rát, vướng nghẹn và xuất hiện các hạt lympho tăng sản ở thành sau họng. Bệnh lý này có tính chất mãn tính, dai dẳng, dễ tái phát và rất khó để điều trị dứt điểm.
Viêm họng hạt là gì?
Viêm họng hạt là một dạng viêm họng mạn tính, quá phát của bệnh viêm họng. Bệnh xảy ra khi viêm họng kéo dài, làm cho các mô lympho thành sau họng bị phình to tạo thành các hạt. Những hạt này có kích thước lớn nhỏ khác nhau, thường to như đầu đinh ghim cho đến hạt đậu.
Viêm họng hạt có tiến triển dai dẳng và dễ chuyển sang thể teo (viêm họng teo) nếu không được điều trị kịp thời. Ngoài ra, bệnh lý này kéo dài còn làm tăng nguy cơ gây ra các bệnh hô hấp mãn tính hoặc kích thích các đợt viêm amidan, áp xe amidan cấp. Chính vì vậy, bệnh nhân cần chủ động thăm khám và lên kế hoạch điều trị ngay khi phát hiện các dấu hiệu bất thường.
Bất cứ ai cũng có thể mắc phải chứng bệnh này, đặc biệt những người có cơ địa yếu thường dễ mắc bệnh hơn. Vào những ngày thời tiết thay đổi hoặc trở lạnh, lượng người bị bệnh có xu hướng nhiều hơn.
Nguyên nhân viêm họng hạt
Các nang lympho ở thành sau họng có vai trò bắt giữ và tiêu diệt virus, vi khuẩn để bảo vệ cơ thể nói chung và cơ quan hô hấp dưới nói trên. Tuy nhiên khi cơ thể bị nhiễm trùng lâu dài, nang lympho phải hoạt động quá mức dẫn đến tình trạng tăng sản, hình thành các hạt màu đỏ hoặc hồng nổi cộm ở thành sau họng. Vì vậy, thể bệnh này thường phát triển ở những người bị viêm họng dai dẳng hoặc viêm họng tái phát nhiều lần
Cụ thể các nguyên nhân gây viêm họng hạt bao gồm
- Nhiễm trùng hầu họng kéo dài: Tình trạng viêm nhiễm ở hầu họng không được điều trị triệt để có thể dẫn đến viêm họng mãn tính thể quá phát (viêm họng hạt). Nguyên nhân là do virus, nấm và vi khuẩn tấn công ồ ạt vào niêm mạc hầu họng. Lúc này, hạch lympho phải bắt giữ và tiêu diệt tác nhân gây nhiễm trùng nhằm bảo vệ đường hô hấp dưới. Tuy nhiên, hiện tượng này kéo dài có thể khiến các nang lympho bị tăng sản lành tính và dẫn đến sự hình thành các hạt nhỏ có màu hồng ở thành họng.
- Sống và làm việc trong môi trường ô nhiễm: Không gian sống nhiều khói bụi, thời tiết thay đổi thất thường hoặc tiếp xúc với các hóa chất độc hại cũng là một trong những nguyên nhân gây bệnh phổ biến
- Vệ sinh răng miệng không sạch sẽ: hông vệ sinh răng miệng sạch sẽ được xem là yếu tố chủ yếu. Thêm vào đó, niêm mạc họng, miệng bị tổn thương do vệ sinh không đúng cách cũng sẽ làm cho vi khuẩn có cơ hội xâm nhập, gây viêm nhiễm.
- Do thói quen xấu: Viêm họng hạt cũng có thể là hệ quả do một số thói quen như nghiện rượu, thường xuyên tiếp xúc với chất gây dị ứng, hóa chất và hút thuốc lá. Các thói quen này đều gây tổn thương hầu họng trong thời gian dài và làm tăng nguy cơ bị viêm họng hạt. Nếu tiếp tục duy trì các thói quen xấu, bệnh có thể chuyển sang viêm họng mãn tính thể teo (thường gặp ở người cao tuổi).
- Nguyên nhân do bệnh lý: Những người mắc các bệnh lý về dạ dày, viêm xoang mạn tính, viêm amidan, suy gan,… cũng dễ mắc viêm họng hạt.
- Một số nguyên nhân khác: Bên cạnh đó, viêm họng hạt còn có thể xảy ra do một số nguyên nhân khác như người làm công việc phải giao tiếp nhiều, thường xuyên tiếp xúc với hóa chất, bệnh nhân tiểu đường, nhiễm HIV hoặc phải sử dụng thuốc ức chế miễn dịch trong thời gian dài có nguy cơ cao bị viêm họng hạt.
Triệu chứng viêm họng hạt
Tương tự như bệnh viêm họng, bệnh viêm họng hạt thường xảy ra nhiều hơn khi thời tiết thay đổi. Thời gian ủ bệnh kéo dài từ 2 – 5 ngày. Các triệu chứng bệnh thường không không ồ ạt và diễn tiến nhanh như viêm họng cấp tính. Bệnh gây ra nhiều triệu chứng cơ năng và tổn thương thực thể.
Cụ thể các triệu chứng bệnh thường gặp như sau
- Cảm giác vướng họng, ngứa họng nên hay khạc nhổ.
- Ho khan, ho khục khặc nhưng không có đờm.
- Cảm giác đau rát hoặc khô rát cổ họng.
- Khi soi cổ họng sẽ thấy sưng đỏ, xuất hiện các hạt trắng ở thành họng có kích thước khác nhau.
- Ho khan hoặc ho có đờm do niêm mạc họng bị kích thích.
- Một số trường hợp thấy xuất hiện hạch sưng đau ở cổ, sốt cao từ 38 – 40 độ C.
- Đờm có đặc quánh, dẻo, màu trắng đục
- Cổ họng nghẹn vướng khi nhai nuốt
- Thường bị ho vào ban đêm và ho nhiều khi trời trở lạnh
- Đôi khi bị khàn giọng – đặc biệt là sau khi giao tiếp trong một thời gian dài, hút thuốc lá và sử dụng rượu bia
- Thành sau họng xuất hiện các đám hạt màu đỏ hoặc hồng lồi cao, tập trung thành từng đám (do nang lympho phát triển mạnh và quá sản)
- Lưỡi gà, màn hầu, mép sau của thanh quản có hiện tượng dày lên
Người bệnh cần nhanh chóng phảt hiện các triệu chứng càng sớm càng tốt để nhanh chóng có hướng điều trị phù hợp nhất.
Viêm họng hạt có nguy hiểm không?
Viêm họng hạt nếu không được xử lý dứt điểm sẽ kéo dài dai dẳng, gây ra nhiều biến chứng phức tạp: viêm amidan hốc mủ, viêm phổi, viêm phế quản, viêm thanh quản… Nguy hiểm hơn, bệnh có thể gây ung thư vòm họng nếu không được theo dõi và xử lý kịp thời.
Cụ thể các biến chứng có thể xuất hiện do viêm họng hạt như
- Viêm họng teo: Viêm họng teo là một trong những thể bệnh của viêm họng mãn tính (thể xuất tiết – thể quá phát – thể teo). Nếu không điều trị dứt điểm, bệnh viêm họng hạt có thể chuyển sang thể teo do tuyến nhầy và nang tân bị xơ hóa. Thể bệnh này đặc trưng bởi triệu chứng eo họng rộng ra, niêm mạc trắng bệch và nhẵn, mỏng.
- Suy nhược cơ thể: Các triệu chứng của viêm họng hạt ảnh hưởng không nhỏ đến đời sống sinh hoạt, làm gián đoạn giấc ngủ, dẫn đến chứng suy nhược cơ thể và suy nhược thần kinh – đặc biệt là ở người trung niên và cao tuổi.
- Tăng nguy cơ mắc các bệnh hô hấp khác: Viêm họng hạt kéo dài có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh hô hấp khác như viêm amidan cấp tính, áp xe amidan, viêm khí phế quản mãn tính, viêm thanh quản mãn tính,…
Hướng điều trị viêm họng hạt
Viêm họng mãn tính nói chung và viêm họng hạt nói riêng đều có thể điều trị dứt điểm. Tuy nhiên vì bệnh có nguyên nhân phức tạp và đặc tính dai dẳng, dễ tái phát nên cần phối hợp giữa điều trị nguyên nhân và điều trị triệu chứng. Bên cạnh đó, cần phối hợp với chế độ chăm sóc phù hợp nhằm hỗ trợ quá trình điều trị và phòng ngừa bệnh tái phát.
Điều trị nguyên nhân
Viêm họng hạt và các thể viêm họng mãn tính đều có liên quan đến bất thường về giải phẫu xoang – mũi hoặc ảnh hưởng của các bệnh hô hấp mãn tính. Do đó, biện pháp quan trọng nhất để kiểm soát bệnh lý này là điều trị từ nguyên nhân.
Cụ thể, hướng điều trị như sau
- Loại bỏ các yếu tố kích thích như thuốc lá, rượu bia, hóa chất, bụi, nấm mốc, phấn hoa, lông chó mèo,…
- Phẫu thuật cắt bỏ VA, amidan, polyp và chỉnh hình vách ngăn để đảm bảo sự lưu thông của mũi.
- Cai thuốc lá và rượu bia để tránh viêm họng hạt bùng phát mạnh và tái phát thường xuyên.
- Như đã đề cập, viêm họng có thể là hệ quả của viêm amidan, viêm mũi, viêm xoang, viêm thanh quản,… Vì vậy để kiểm soát viêm họng hạt hoàn toàn và phòng ngừa tái phát, cần điều trị các bệnh lý này dứt điểm.
- Nếu liên quan đến các bệnh lý như hệ quả do trào ngược dạ dày thực quản, tiểu đường, nhiễm HIV,… Nếu xảy ra do những nguyên nhân này, bạn cần sử dụng thuốc diều trị theo hướng dẫn của bác sĩ, hạn chế tiếp xúc với người mắc bệnh viêm nhiễm và ăn uống điều độ để nâng cao hệ miễn dịch.
- Các bệnh lý gây nghẹt tắc mũi là nguyên nhân gián tiếp gây ra hiện tượng viêm mãn tính ở hầu họng, dẫn đến nang lympho quá sản và phát triển thành các đốm hạt ở thành sau họng. Trong trường hợp này, bạn cần phẫu thuật chỉnh vách ngăn mũi, cắt polyp và điều trị dứt điểm tình trạng viêm ở các mô xoang.
Điều trị triệu chứng
Viêm họng hạt gây ra nhiều triệu chứng khó chịu như đau rát, ngứa họng, khàn tiếng, ho, khàn tiếng,… Vì vậy song song với điều trị nguyên nhân, bệnh nhân có thể trao đổi với bác sĩ để được chỉ định một số biện pháp làm giảm triệu chứng để người bệnh dễ chịu hơn.
Cụ thể, một số hưỡng điều trị triệu chứng như sau
- Sử dụng thuốc: Bác sĩ có thể chỉ định kháng sinh, thuốc chống phù nề, thuốc kháng viêm, các loại thuốc làm long đờm, thuốc bôi/ chấm họng chứa Glycerin borat 3%, khí dung chứa hydrocortisone + kháng sinh, và dung dịch kiềm súc miệng để ức chế hại khuẩn, giảm viêm và cải thiện một số triệu chứng ở hầu họng. Đối với trường hợp viêm họng hạt nhẹ, các hạt lympho có thể biến mất sau một thời gian dùng thuốc và loại bỏ nguyên nhân.
- Đốt viêm họng hạt: Với tình trạng bệnh nặng, các hạt xuất hiện ở họng các kích thước lớn, lúc này bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp tiểu phẫu đốt hạt. Hiện nay, kỹ thuật đốt hạt được ứng dụng phổ biến gồm đốt lạnh, đốt tia laser… Mặc dù có thể điều trị bệnh dứt điểm, tuy nhiên phương pháp tiểu phẫu đốt hạt tiềm ẩn nhiều biến chứng nguy hiểm như dễ để lại sẹo, gây nhiễm trùng, tổn thương họng làm ảnh hưởng lớn đến sức khỏe.
Chữa bệnh bằng mẹo dân gian
Nếu đang bị bệnh viêm họng hạt ở mức độ nhẹ, các triệu chứng không quá nặng nề, bệnh nhân có thể thử áp dụng các cách điều trị từ dân gian. Dưới đây là một số bài thuốc có thể áp dụng:
Súc miệng với nước muối
Nước muối có khả năng sát khuẩn nhẹ. Vì vậy việc thường xuyên súc miệng bằng nước muối sẽ giúp giảm đau cổ họng, chống nhiễm trùng. Trong khoảng 30 giây súc miệng với nước muối, nếu cảm thấy chưa sạch thì làm thêm một lần nữa. Để pha nước muối, bạn pha theo tỷ lệ 1 thìa cà phê muối với 1 lít nước
Uống nước chanh, mật ong
Mật ong được biết đến là nguồn dinh dưỡng, giàu vitamin tốt cho cơ thể. Chưa hết, nó còn có tác dụng kháng viêm, chống nhiễm trùng, bảo vệ cổ họng. Vì thế, nếu bị bệnh viêm họng hạt, bạn có thể áp dụng bài thuốc từ chanh và mật ong theo cách sau
Pha một tách trà, rót nước trà ra ly rồi chờ cho nguội bớt. Sau đó, vắt thêm ít nước cốt chanh và cho 1 thìa cà phê mật ong vào ly trà rồi uống. Thực hiện thường xuyên để nó mang lại tác dụng tốt.
Lá tía tô
Lá tía tô là một trong những loại rau thơm rất phổ biến. Khi bị viêm họng hạt, bạn hãy dùng lá tía tô tươi, rửa sạch, nghiền lấy nước uống ngày 5 lần. Ngoài ra, bạn cũng có thể dùng lá tía tô, rễ tía tô phơi khô trong bóng râm nấu cháo với gạo nếp rang, vỏ quýt để trị viêm họng. Trước khi ăn, bạn có thể thêm hành và tiêu nhằm giúp tăng khả năng diệt vi khuẩn gây bệnh ở hầu họng.
Chữa bệnh bằng tỏi
Theo các nghiên cứu khoa học, trong thành phần của tỏi có chứa allicin. Đây là một loại kháng sinh mạnh, có tác dụng tiêu diệt vi khuẩn. Nếu muốn dùng tỏi chữa viêm họng hạt, có thể thực hiện theo cách sau
- Cách 1: Khi thấy cổ họng có cảm giác ngứa rát, lấy một tép tỏi sống và ngậm khoảng 5 – 10 phút để tránh nguy cơ nhiễm trùng.
- Cách 2: Tỏi bóc vỏ, đem giã nát rồi bỏ vào nồi. Thêm chút nước và mật ong và đun sôi để tạo thành một hỗn hợp sánh mịn. Lấy hỗn hợp vừa nấu để uống mỗi ngày, thực hiện thường xuyên để mang lại tác dụng tốt.
Hướng phòng tránh viêm họng hạt
Để phòng tránh viêm họng hạt, cần lưu ý những vấn đề sau
- Chữa trị dứt điểm các bệnh hô hấp hoặc tiêu hóa như viêm xoang, trào ngược dạ dày thực quản, viêm amidan…
- Vệ sinh răng miệng sạch sẽ, thường xuyên súc miệng bằng nước muối để loại bỏ bớt vi khuẩn trong vùng họng.
- Chải răng 2 lần/ ngày và súc miệng bằng nước muối ấm hoặc dung dịch kiềm để tiêu diệt hại khuẩn, làm sạch chất dị ứng, kích ứng,… Biện pháp này không chỉ giúp phòng ngừa viêm họng hạt mà còn làm giảm nguy cơ bị sâu răng, nha chu, viêm thanh quản và viêm VA.
- Tuyệt đối không hút thuốc lá và sử dụng rượu bia. Bên cạnh đó, cần hạn chế uống nước lạnh vào giai đoạn thời tiết thay đổi.
- Tránh khói bụi, môi trường ô nhiễm, nên sử dụng khẩu trang khi đi ra đường.
- Giữ ấm cơ thể – đặc biệt là vùng cổ, hạn chế di chuyển và hoạt động ngoài trời khi thời tiết chuyển lạnh đột ngột.
- Làm việc và nghỉ ngơi hợp lý, thường xuyên tập thể dục thể thao mỗi ngày để nâng cao sức khỏe và hệ miễn dịch.
- Giữ gìn môi trường sống sạch sẽ, thường xuyên dọn dẹp nhà cửa để tránh bụi, vi khuẩn tồn tại xung quanh
Viêm họng hạt là một trong những bệnh hô hấp thường gặp. Mặc dù không đe dọa đến tính mạng nhưng bệnh lý này tác động không nhỏ đến chức năng hô hấp, sức khỏe tổng thể và chất lượng cuộc sống. Vì vậy, bạn nên chủ động thăm khám, điều trị và thực hiện các biện pháp phòng ngừa bệnh tái phát.
Trở thành người đầu tiên bình luận cho bài viết này!